Czym jest fundacja rodzinna?
- Fundacja rodzinna to nowa forma prawnego zabezpieczenia interesów majątkowych firm rodzinnych.
- Fundacja rodzinna jest to podmiot prawny, który ma za zadanie zgromadzenie majątku, zarządzanie nim w interesie beneficjentów oraz przekazywanie im korzyści od momentu powstania.
- Fundacja rodzinna może być założona przez osobę fizyczną, posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych.
Biorąc powyższe pod uwagę, można w prosty sposób odpowiedzieć, czym jest fundacja – to osoba prawna utworzona przez fundatora w celu gromadzenia i zarządzania majątkiem rodzinnym oraz wypłacania świadczeń beneficjentom, zgodnie z wolą fundatora (zawartą w akcie założycielskim) i zasadami określonymi w ustawie.
Szczegółowy cel fundacji rodzinnej
Cel określa art. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. 2023 poz. 326) – w przypadku ustanowienia: „Fundacja rodzinna jest osobą prawną ustanowioną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na ich rzecz, zgodnie z wolą fundatora”, co świadczy o atrakcyjności fundacji rodzinnej.
Założenie fundacji rodzinnej
Krok 1: Opracowanie statutu fundacji rodzinnej
Statut to kluczowy dokument określający fundację rodzinną (zawarty w akcie założycielskim):
- nazwę i siedzibę fundacji rodzinnej wskazujemy przy ustanowieniu fundacji rodzinnej
- cele fundacji rodzinnej,
- zasady zarządzania majątkiem fundacji rodzinnej,
- krąg beneficjentów fundacji rodzinnej i sposób wypłaty świadczeń,
- strukturę organów fundacji rodzinnej (zarząd fundacji rodzinnej, rada protektorów fundacji rodzinnej, zgromadzenie beneficjentów fundacji rodzinnej).
Statut Fundacji rodzinnej musi mieć formę aktu notarialnego (Art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. 2023 poz. 326): „Statut fundacji rodzinnej sporządza się w formie aktu notarialnego.”).
Krok 2: Wniesienie funduszu założycielskiego określamy przy ustanowieniu fundacji rodzinnej
- Minimalny majątek fundacji rodzinnej to 100 000 zł,
- Może mieć formę pieniężną lub niepieniężną (np. udziały, nieruchomości, papiery wartościowe).
Krok 3: Ustanowienie organów fundacji
Ustanowienie organów następuje:
- przez fundatora przy tworzeniu fundacji,
- w statucie określa się ich skład, kadencję, kompetencje i zasady działania.
Kto może być fundatorem fundacji rodzinnej?
Fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna, która:
- posiada pełną zdolność do czynności prawnych (czyli jest pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona),
- działa za życia (poprzez akt założycielski w formie aktu notarialnego) lub po śmierci (poprzez testament sporządzony w formie aktu notarialnego).
Ilu może być fundatorów fundacji rodzinnej?
- Jeden fundator – najczęstszy przypadek (np. właściciel firmy rodzinnej).
- Wielu fundatorów – np. małżonkowie lub rodzeństwo mogą wspólnie założyć fundację rodzinną, jeśli wszyscy złożą zgodne oświadczenie o jej ustanowieniu w tym samym akcie notarialnym przy ustanowieniu fundacji rodzinnej
Jeśli fundacja rodzinna jest ustanawiana w testamencie, może mieć tylko jednego fundatora, ponieważ testament jest czynnością osobistą i nie można go sporządzić wspólnie (zgodnie z art. 941 Kodeksu cywilnego).
Organy fundacji rodzinnej
Organy fundacji rodzinnej to:
- zarząd – prowadzi sprawy fundacji,
- radę protektorów – organ nadzoru należący do organów fundacji (obowiązkowa, jeśli liczba beneficjentów > 25),
- zgromadzenie beneficjentów – reprezentacja beneficjentów.
Rejestr fundacji rodzinnej
Rejestr fundacji rodzinnej zawiera miedzy innymi:
- Numer fundacji rodzinnej i data wpisu,
- Nazwa fundacji rodzinnej,
- Siedziba i adres,
- Dane fundatora (lub fundatorów),
- Informacje o organach fundacji:
- skład zarządu,
- rada protektorów (jeśli jest),
- zgromadzenie beneficjentów (jeśli jest),
- Wysokość wniesienia funduszu założycielskiego,
- Zakres reprezentacji fundacji (kto może podpisywać umowy itp.),
- Informacje o zmianach w statucie, organach lub siedzibie,
Cel rejestru fundacji rodzinnej
Rejestr fundacji rodzinnej ma potwierdzać, że fundacja:
- posiada osobowość prawną,
- działa zgodnie z ustawą,
- ma ujawnione organy i dane kontaktowe.
Porozmawiajmy o współpracy
Beneficjenci fundacji rodzinnej
Beneficjenci fundacji rodzinnej to kluczowy element jej funkcjonowania – to właśnie oni otrzymują świadczenia (np. pieniądze, udziały, wsparcie finansowe, nieruchomości) których fundacja rodzinna uposaża zgodnie z wolą fundatora.
Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
Beneficjentem fundacji rodzinnej może być:
- osoba fizyczna (np. członek rodziny fundatora, ale też osoba niespokrewniona),
- organizacja pożytku publicznego (np. fundacja charytatywna),
- w wyjątkowych sytuacjach — sam fundator, jeśli przewidziano to w statucie.
Nie ma wymogu pokrewieństwa — beneficjentem może być ktokolwiek, kogo fundator wskaże w statucie lub w tzw. liście beneficjentów fundacji rodzinnej.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej
- Fundacja rodzinna korzysta z podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego (CIT).
- Sama fundacja rodzinna zwolniona jest z podatku dochodowego tak długo jak prowadzi działalność w zakresie przewidzianym ustawą.
- Dochody fundatora oraz beneficjenta otrzymane z fundacji rodzinnej, jako podlegające przepisom o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Prawo spadkowe – sukcesja w fundacji rodzinnej
- Ustawa o fundacji rodzinnej nowelizuje przepisy prawa spadkowego dotyczące zachowku.
- Fundusz założycielski fundacji rodzinnej jest uwzględniany przy obliczaniu zachowku, jeśli fundacja nie została ustanowiona w testamencie.
- Fundacja rodzinna umożliwia efektywne zarządzanie rodzinnym majątkiem, zapewniając długoterminową stabilność finansową oraz kontrolę nad dziedziczeniem i sukcesją.
Zarządzanie fundacją rodzinną
- Fundacja rodzinna funkcjonuje na podstawie sporządzonego statutu, który zawiera kluczowe informacje, takie jak: nazwa fundacji rodzinnej, siedziba fundacji rodzinnej, cel działania fundacji rodzinnej, beneficjenci fundacji rodzinnej, zasady listy beneficjentów, czas trwania, wartość funduszu założycielskiego fundacji rodzinnej , organy fundacji fundacji rodzinnej i ich kompetencje.
- Zarządzanie fundacją rodzinną może być powierzone profesjonalnemu zarządowi lub radzie nadzorczej.
- Fundacja rodzinna może być zarządzana przez rodzinę i służyć jako platforma do koordynowania działań biznesowych, inwestycji oraz działań filantropijnych.
Wyzwania i ograniczenia fundacji rodzinnej
- Konieczność zgromadzenia kwoty co najmniej 100 000 zł, która musi zasilić majątek fundacji rodzinnej.
- Zakaz wycofywania środków wprowadzonych na pokrycie majątku fundacji rodzinnej.
- Wypłaty świadczeń wypracowanych przez fundację rodzinną podlegają ograniczeniom.
Działalność fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna nie może prowadzić zwykłej działalności operacyjnej, ale może wykonywać tylko określone czynności, miedzy innymi:
- Zbywanie mienia (np. sprzedaż nieruchomości, udziałów, akcji),
- Najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia,
- Udzielanie pożyczek:
- spółkom, w których posiada udziały lub akcje,
- beneficjentom fundacji,
- Przystępowanie do spółek, funduszy, trustów,
- Obrót papierami wartościowymi, instrumentami finansowymi,
- Inwestowanie w nieruchomości, udziały, akcje, obligacje itp.,
Zobowiązania fundacji rodzinnej
- Fundacja rodzinna odpowiada całym swoim majątkiem za swoje zobowiązania.
- Fundator i beneficjenci nie odpowiadają za zobowiązania fundacji – ich majątek jest odrębny.
- Wyjątek: fundacja może odpowiadać za długi fundatora powstałe przed jej utworzeniem, jeśli majątek fundatora został do niej wniesiony (na zasadach określonych w ustawie).
Wsparcie w zakresie fundacji rodzinnej
- Nasz doświadczony zespół prawników zapewni nie tylko profesjonalną pomoc, ale także skuteczną realizację Państwa celów związanych z utworzeniem fundacji.
- Kroki do założenia fundacji rodzinnej: Pierwsza konsultacja, gdzie omawiamy Państwa potrzeby i cele związane z utworzeniem fundacji, Opracowanie planu zarządzania majątkiem, Składanie wniosku o rejestrację w sądzie rejestrowym.
- Zapraszamy do skorzystania z naszej kompleksowej oferty dotyczącej założenia fundacji rodzinnej.
FAQ – Fundacja Rodzinna
1. Czym jest fundacja rodzinna i do czego służy?
Fundacja rodzinna to osoba prawna ustanowiona przez fundatora w celu gromadzenia i zarządzania majątkiem rodzinnym oraz wypłacania świadczeń beneficjentom. Jej głównym zadaniem jest zabezpieczenie majątku, wsparcie sukcesji oraz zapewnienie ciągłości funkcjonowania firm rodzinnych.
2. Kto może zostać fundatorem fundacji rodzinnej?
Fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Może ona ustanowić fundację za życia (poprzez akt założycielski) lub po śmierci (w testamencie notarialnym). Fundatorów może być kilku – pod warunkiem wspólnego oświadczenia w jednym akcie notarialnym, z wyjątkiem fundacji ustanawianych w testamencie (gdzie możliwy jest tylko jeden fundator).
3. Jakie są minimalne wymagania dotyczące majątku fundacji rodzinnej?
Minimalny fundusz założycielski wynosi 100 000 zł i może mieć formę pieniężną lub niepieniężną (np. udziały, nieruchomości, papiery wartościowe). Majątek wniesiony do fundacji nie może być później wycofywany przez fundatora ani beneficjentów.
4. Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
Beneficjentem może być dowolna osoba fizyczna wskazana przez fundatora (zarówno członek rodziny, jak i osoba niespokrewniona), organizacja pożytku publicznego, a w określonych sytuacjach także sam fundator. Beneficjenci otrzymują świadczenia zgodnie z zasadami opisanymi w statucie fundacji lub liście beneficjentów.
5. Jakie podatki dotyczą fundacji rodzinnej i jej beneficjentów?
Fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia z podatku CIT, o ile prowadzi działalność zgodną z ustawą. Świadczenia wypłacane fundatorowi i beneficjentom nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn, lecz są opodatkowane na zasadach PIT przewidzianych dla fundacji rodzinnych. Dzięki temu fundacja może być korzystnym narzędziem optymalizacji podatkowej.
