Od momentu wejścia w życie Polskiego Ładu w 2022 r. estoński CIT stał się korzystną alternatywą opodatkowania dla wielu spółek. Opodatkowanie to wybiera się na okres bezpośrednio po sobie następujących 4 lat podatkowych z możliwością przedłużenia na kolejne 4-letnie okresy.
Czym jest estoński CIT?
Historia estońskiego CIT sięga lat 90., kiedy specjaliści finansowi z USA zarekomendowali władzom Estonii zastąpienie klasycznego podatku dochodowego podatkiem od dystrybucji zysków. Według ekspertów miała to być forma opodatkowania sprzyjająca przedsiębiorcy i gospodarce.
Do końca 2021 r. ustawową nazwą estońskiego CIT był „ryczałt od dochodów spółek kapitałowych”, ponieważ mogły z niego korzystać tylko spółki kapitałowe, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne. Od 2022 r. skorzystanie z estońskiego CIT-u jest bardziej dostępne, ponieważ rozszerzono tę możliwość także dla spółek komandytowych, komandytowo-akcyjnych oraz prostych spółek akcyjnych. W związku z tym nazwę tej formy zmieniono na „ryczałt od dochodów spółek”.
W estońskim CIT spółka nie płaci podatku CIT od bieżących dochodów. Opodatkowaniu podlega zysk wyłącznie w tej części, w jakiej zostaje przeznaczony do wypłaty na rzecz wspólników, w przeciwieństwie do zasad ogólnych, gdzie podatek CIT płacony jest na bieżąco od całości osiąganego dochodu.
Spółki chcące skorzystać z opodatkowania ryczałtem muszą jednak spełnić pewne warunki. Udziałowcami spółki, która chce być opodatkowana wg zasad estońskiego CIT, mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Nie mogą posiadać praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele, beneficjenci fundacji, innego podmiotu lub stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Nie ma natomiast przeszkód, żeby wspólnicy spółki opodatkowanej estońskim CIT posiadali udziały w innych spółkach. Wyłączona jest możliwość osiągania dochodów m.in. z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej lub określonej w decyzji o wsparciu nowych inwestycji. Spółka nie może być w stanie upadłości ani likwidacji. Dodatkowo, z CIT estońskiego mogą skorzystać tylko te spółki, które nie sporządzają sprawozdań finansowych zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości.
Przejście na system estoński wymaga złożenia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego zawiadomienia o wyborze opodatkowania ryczałtem na formularzu ZAW-RD. Zawiadomienie to powinno zostać złożone zasadniczo w terminie do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym spółka ma być opodatkowana wg zasad estońskiego CIT-u.
Estoński CIT – zalety
Największą zaletą estońskiego CIT jest to, że podatnicy nie płacą podatku od uzyskiwanego dochodu, ani w trakcie roku – zaliczek na podatek.
Podsumowując do zalet estońskiego CIT należy zaliczyć:
– powyżej już wspomniany – Podatek od dystrybucji zysku: podatnicy nie płacą podatku od bieżących dochodów. Opodatkowaniu podlega zysk wyłącznie w tej części, w jakiej zostaje przeznaczony do wypłaty na rzecz wspólników,
– Poprawa płynności finansowej i zdolności inwestycyjnych: brak zapłaty podatku tak długo, jak zysk pozostaje w firmie, wpływa na poprawę płynności finansowej. Spółka ma więcej środków na nakłady inwestycyjne, ponieważ nie musi na bieżąco dzielić się zyskami z fiskusem.
– Niższe efektywne stawki opodatkowania: efektywne obciążenie podatkowe na estońskim CIT (łącznie podatek po stronie spółki i po stronie wspólnika) wynosi 20% dla małych i rozpoczynających działalność podatników oraz 25% dla pozostałych. Na zasadach ogólnych wartości te kształtują się gorzej, bowiem efektywna stawka podatku CIT wynosi około 26% dla małych i rozpoczynających działalność podatników oraz około 34% dla pozostałych. Realne obciążenie podatkowe jest więc niższe niż przy klasycznym CIT.
– Brak konieczności prowadzenia ewidencji podatkowej: W przypadku estońskiego CIT rozliczenie opiera się na danych rachunkowych, co oznacza, że nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji podatkowej na potrzeby podatku dochodowego.
– Mniejsze ograniczenia wynikające z ustawy o CIT: spółka korzystająca z estońskiego CIT jest w niewielkim zakresie ograniczona przepisami ustawy o CIT. Nie dotyczą jej regulacje sprawiające problem większości spółek, takie jak np. katalog kosztów wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów (tzw. NKUP).
– Brak obowiązku informowania o strategii podatkowej (dotyczy największych podmiotów): podatnicy estońskiego CIT nie składają zeznania CIT-8 (właściwa jest deklaracja CIT-8E), w związku z czym ich dane podatkowe nie są publikowane. Oznacza to, że podmioty te są wyłączone z obowiązku informowania o strategii podatkowej, co jest potwierdzane w interpretacjach indywidualnych.
Wady estońskiego CIT
Choć estoński CIT oferuje wiele korzyści, posiada także swoje wady:
– Opodatkowaniu podlegają nie tylko wypłacone zyski: podatek płaci się również z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (konstrukcja zbliżona do wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodu). Jest to tzw. dochód z tytułu podzielonego zysku.
– Opodatkowanie „ukrytych zysków”: podatek dotyczy świadczeń wykonywanych przez spółkę na rzecz wspólnika lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem, o ile świadczenie to jest wykonywane w związku z prawem do udziału w zysku spółki. Ustawa o CIT zawiera otwarty katalog takich świadczeń, np. transakcje między wspólnikami a spółką, których wartość odbiega od ceny rynkowej, pożyczki, udostępnienie firmowego samochodu, lub zysk przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego.
– Opodatkowanie wydatków związanych z samochodami z przeznaczeniem na tzw. użytek mieszany: wydatki i odpisy amortyzacyjne związane z samochodami osobowymi, które nie są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej (tzw. użytek mieszany), w 50% podlegają opodatkowaniu w estońskim CIT. Może to być mniej korzystne niż w przypadku klasycznego CIT, zwłaszcza dla tańszych samochodów. Ale przy droższych samochodach może być korzystne.
– Ograniczony katalog spółek uprawnionych: z estońskiego CIT nie mogą skorzystać na przykład spółki jawne, ani spółki, których udziałowcami są inne spółki.
– Obowiązek zatrudnienia pracowników: aby przejść na estoński CIT, spółka musi zatrudniać przynajmniej: 3 pracowników na umowę o pracę albo 3 osoby na umowy cywilnoprawne, wypłacając im łącznie wynagrodzenie równe co najmniej trzykrotności przeciętnego wynagrodzenia. Nie każdej spółce wybór tego reżimu może się opłacać, zwłaszcza jeżeli musiałaby ponieść koszty zatrudnienia dodatkowych osób.
– Brak możliwości odliczenia i opodatkowanie darowizn: zgodnie z podejściem fiskusa, darowizny stanowią wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Podlegają więc one opodatkowaniu i nie ma możliwości ich odliczenia. Estoński CIT w obecnym kształcie nie stanowi zachęty do wspierania przez spółki działalności pożytku publicznego.
– Brak odliczenia komplementariusza: w estońskim CIT nie ma zastosowania odliczenie komplementariusza, na co powinny zwrócić uwagę spółki komandytowe oraz komandytowo-akcyjne.
– Konieczność zapłaty podatku z korekty wstępnej przy wcześniejszej rezygnacji/utracie prawa: utrata prawa do opodatkowania estońskim CIT przed upływem podstawowego 4-letniego okresu wiąże się z koniecznością zapłacenia podatku wynikającego z korekty wstępnej.
Podsumowanie
Estoński CIT, wprowadzony w ramach Polskiego Ładu, stanowi atrakcyjną alternatywę opodatkowania, przede wszystkim dzięki przesunięciu momentu płatności podatku na moment dystrybucji zysku i niższym efektywnym stawkom opodatkowania. Przekłada się to na poprawę płynności finansowej i możliwości inwestycyjnych spółek. Zaletą jest również uproszczenie obowiązków ewidencyjnych oraz wyłączenie niektórych ograniczeń z klasycznego CIT, w tym brak obowiązku publikacji strategii podatkowej.
Jednak wybór estońskiego CIT wymaga spełnienia pewnych warunków, w tym dotyczących struktury właścicielskiej oraz np. zatrudnienia pracowników. Wady obejmują również opodatkowanie niektórych wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (tzw. ukryte zyski, darowizny, 50% wydatków na samochody (użytek mieszany) oraz brak możliwości skorzystania z odliczenia komplementariusza.
Dlatego też warto dobrze przemyśleć i przekalkulować, czy w konkretnym przypadku wybór estońskiego CIT będzie najlepszym rozwiązaniem, biorąc pod uwagę specyfikę działalności spółki i jej strukturę. Mimo to, zalety tej formy opodatkowania sprawiają, że w większości przypadków estoński CIT będzie dobrym wyborem.
